Günlük hayatta "fren sistemi" olarak da bilinen ABS, araçlarda sürüş güvenliği açısından büyük bir önem teşkil eder. Öyle ki pek çok sürücü, yeni bir araç satın alacağı zaman modelin ABS sistemine sahip olmasına da özellikle dikkat eder. Donmaların olduğu kaygan zeminler gibi zorlu yol şartlarında büyük önem taşıyan ve icat edildiği yıllarda otomobil güvenliği açısından bir devrim niteliği taşıyan ABS, bugün de tüm önemini korumakta. Peki ABS sistemi nedir, ne fayda sağlar, nasıl çalışır? İçeriğimizi takip ederek konu hakkındaki tüm ayrıntıları keşfedebilirsiniz.
Öncelikle ABS ne demek bakmak gerekirse; terimin açılımı “Anti-Lock Braking System” şeklindedir. Türkçeye “Kilitlenme Karşıtı Frenleme Sistemi” olarak geçer. Adından da anlaşılabileceği üzere fren kilitlenmelerine karşı geliştirilmiş bir araç güvenlik sistemidir. AraçlardaÇok hızlı bir sürüş esnasında ya da kaygan zeminde aniden frene basılması, fren kilitlenmesine yol açabilir. Bu durumda ABS sistemi, aşırı hızlıyken ya da aşırı yük altındayken fren sisteminin ani frenlemede kilitlenmesini önler. Bu sayede fren mesafesini kısaltan ABS, ani bir durumda aracın fren yapabilmesini sağlar. Üstlendiği rol gereği ABS, özellikle tehlikeli yol şartlarında devreye giren bir güvenlik sistemidir.
Frenlerin kilitlenmesi, genellikle hızla giden sürücülerin aniden frene basmaları ile meydana gelir. Ek olarak kaygan zeminde frene basıldığı anlarda da fren kilitlenmesi yaşanabilir. Bu durumda aracın hızına kıyasla tekerleğin dönme hızı yavaşlar. Bu durumlar fren mesafesinin de uzamasına sebep olur. Söz konusu kilitlenme, yol koşulları ve araç durumuna bağlı olarak ciddi tehlikelere neden olabilir. ABS sistemi, işte tam da böylesi durumlarda devreye girer ve aniden fren yapabilmeyi sağlar.
ABS fren sisteminin sağladığı birçok avantaj vardır. Gelin bunları madde madde birlikte inceleyelim:
Tüm bunlar, araçla seyahatlerde can ve mal güvenliği açısından son derece değerli unsurlardır. Bununla beraber ABS her ne kadar üst düzey bir güvenlik sistemi olsa da kazalara karşı %100 koruma vadetmez. Bu nedenle sürücülerin her daim dikkatli olması, kurallara uygun bir şekilde trafiğe çıkması oldukça önemlidir.
ABS fren sistemi farklı görevlere sahip parçalar ve bileşenlerden oluşur. Bunlar temelde 4'e ayrılır: Hız sensörü, valfler, elektronik kontrol ünitesi ve hidrolik kontrol ünitesi. Kısaca bu bileşenlerin ne olduğuna da bakalım:
Arabada ABS nasıl çalışır diye bakmak gerekirse; bu fren sistemi her bir tekerleğin dönme hızını sensörleri sayesinde algılar. ABS sistemindeki bu sensörler, araçtaki tüm tekerleklerin fren basıncını ve hangisinin kilitlenmek üzere olduğunu hızlı bir şekilde tespit eder. Ardından, aracın elektrik kontrol ünitesine (Electronic Control Unit) sinyaller iletmeye başlar. Araçlarda elektronik kontrol ünitesi, ilgili sensörler aracılığı ile aracın farklı parçalarından gelen bilgileri denetleyen sistemin adıdır. ABS sistemi de aracın elektrik kontrol ünitesine gönderdiği sinyaller ile fren basınç seviyesinin değişmesini sağlar. Bu sayede fren kilitlenmesini önleyen hidrolik kontrol ünitesine komutlar gitmeye başlar. Tüm bu adımlar oldukça seri bir şekilde gerçekleşir ve yaklaşık saniyenin 1/18’i kadar kısa bir sürede fren süresi kısaltılır. Yani 18 ile 30 defa arasında fren disklerine “bas-bırak” şeklinde bir baskı devreye girer. Bu uygulama normal fren sisteminden farklıdır ve tekerleklerin kilitlenmesini önler. Ayrıca ABS sistemi, çalışma prensibi gereği dört tekerleğin fren basınçlarını da birbirinden bağımsız olarak düzenler. Bununla beraber örneğin aracın yalnızca arka tekerleklerinde ABS bulunuyorsa, bu fren sistemi yalnızca arka tekerlekler için devreye girer. Bu durumlarda diğer tekerlek basınçlarının sürücü tarafından manuel olarak ayarlanması gerekir. Bu nedenle ideal sürüş konforu ve güvenliği için genelde ABS sisteminin dört tekerleğe de uygulanması önerilir.
Şu da oldukça önemlidir: ABS fren sisteminin en üst düzey performans göstermesi için sistem çalıştığında fren pedalına aynı şiddette basmaya devam etmek gerekir. Bu sayede ABS'nin fren basıncını ve sertliğini korumak ve doğru çalışmasını sağlamak mümkündür.
Her ne kadar gelişmiş bir fren sistemi olsa da ABS sisteminde de arızalar meydana gelebilmektedir. ABS arızaları genellikle parçalar arasındaki bağlantılarda yaşanan problemlerden kaynaklıdır. Bu bağlantılardaki herhangi bir gevşeklik ya da kopukluk, ABS sisteminin arızalanmasına neden olabilir. Bir diğer sebep ise tekerlek hız sensörlerinin zarar görmesidir. ABS modülünün zarar görmesi de bu fren sisteminin bozulmasına yol açabilir ki bu, diğerlerinden daha ciddi bir problemdir. Bunun sebebi ise ABS modülünün tamirinin mümkün olmamasıdır. Arızalanan ABS modülünün tamamen değiştirilmesi gerekir.
Burada ABS ışığı neden yanar sorusunun da yanıtını vermek gerek. ABS uyarı ışığının yanması, frenleme sisteminde bir problem yaşandığını gösterir. Sarı, turuncu, kehribar, kırmızı gibi renklerde olabilen ABS ışığı uyarı şeklinde yanıyorsa ABS sisteminde bir problem olduğunu anlayabilirsiniz. Burada ampul kontrolü gibi önemli bir detay da var. Ampul kontrolü, uyarı ışıklarının ampullerinin düzgün çalıştığını sürücüye bildirmek için gerçekleşen bir olaydır. Bu ışıklar genelde kısa bir süre sonra söner fakat kontrol tamamlandığında ABS uyarı ışığı hala yanıyorsa bir aksaklık olabilir. Ayrıca pratikte de ABS'nin devreye girdiğini anlamak mümkündür. Fren pedalındaki hafif titreme ve bununla beraber gelen ses, genelde ABS'nin devreye girdiğini ve arızalı olmadığını gösterir.
Trafikte karşılaşılabilecek pek çok duruma karşı aracınızı güvence altına almak için Kasko poliçenizi yaptırmayı unutmayın.
Yayalara yol vermemek, emniyet kemeri takmamak,...
Araç sahiplerinden her yıl düzenli olarak alına...
