Arabanızın aküsü ve elektrik sistemi söz konusu olduğunda ne kadar çok bilgiye sahip olursanız, o kadar iyi. Akü, arabanızın temel taşlarından biridir. Kimse bitmiş bir akü ile yolda mahsur kalmak istemez. Bu nedenle akünüz ve aracınızın elektrik sistemi hakkında ne kadar çok şey bilirseniz akü arızaları ve problemleri ile karşı karşıya kalma ihtimaliniz de o kadar düşer. Peki akü nedir, ne işe yarar ve nasıl çalışır? Akünüzün bittiğini nasıl anlarsınız? Detaylar bu yazımızda.
Akü, aracın elektrik sistemine elektrik gücü sağlayan şarj edilebilir bir cihazdır. Marş motoruna elektrik akımı sağlayarak motorun çalıştırılmasından sorumludur ve ayrıca motor çalışmadığında aracın ışıklarına, radyosuna ve diğer elektroniklerine güç sağlar. Temelde araba aküsü bir aracın elektrik sisteminin kalbidir.
Akü, aracınızın çalışmasını sağlayan hayati bir bileşendir. Akü olmadan aracınızı hareket ettirmeniz ve yolculuk yapmanız mümkün değildir. Aküler genel olarak hücrelerden oluşur ve bu hücreler, arabanızı çalıştırmak için gereken gerçek enerjiyi içerir. Anahtarı çevirdiğinizde akünün içinde kimyasal bir reaksiyon meydana gelir. Akü, bu kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürür ve bu elektrik enerjisini aracınıza güç sağlamak için marş motoruna iletir. Arabanın aküsünü kaputun altında, kara bir kutunun içinde bulabilirsiniz. Arabayı çalıştıracak güç aküde depolanır ve voltajla ölçülür. Bir akü, 12,6 volt veya daha yüksek bir voltajı tuttuğunda tamamen şarj olmuştur. Akü 12,2'ye düştüğünde yalnızca %50 şarjlıdır ve 12 voltun altına düştüğünde bitmiş demektir, dolayısıyla bir akü değişimi gerekir. Akünüz yalnızca aracınızı çalıştırmak için gereken enerjiyi sağlamakla kalmaz, aynı zamanda motorunuzun sağlıklı çalışmasını sağlamak için voltajı da dengeler.
Akü, aracınızdaki tüm elektrikli bileşenlere güç sağlamak için gerekli elektrik teminatını sağlar. Bu oldukça büyük bir sorumluluk anlamına gelir. Akü gücü olmadan sizin de bildiğiniz üzere arabanız çalışmayacaktır. Peki akü nasıl çalışır ve nasıl bir sistemle işler? Burada iki ana adımdan söz etmek mümkün. İlk adımda kimyasal bir reaksiyon arabanızı harekete geçirir. Akünüz, kimyasal enerjiyi arabanıza güç sağlamak için gerekli olan elektrik enerjisine dönüştürür ve marş motoruna voltaj verir. İkinci adımda ise, elektrik akımını sabit tutar. Yani akünüz yalnızca arabanızı çalıştırmak için gereken enerjiyi sağlamakla kalmaz, aynı zamanda motorunuzu çalışır durumda tutmak için voltajı da dengeler.
Söz konusu akü çeşitleri olduğu zaman kullandığınız araca bağlı olarak bir çok farklı araç aküsü ile karşılaşmanız mümkün. Farklı akülerin elbette kendileriyle beraber getirdiği farklı yararları vardır ve belirli koşullar sağlandığında en iyi şekilde çalışırlar. Araçlar, ulaşımı daha güvenli ve daha konforlu hale getiren, şerit asistanından ısıtmalı koltuklara kadar daha fazla elektrikle çalışan işlevlere sahip olduğundan, daha yüksek güç yüklerini destekleyebilen gelişmiş aküler de artık daha popülerdir. İşte en yaygın akü çeşitleri:
Kurşun-Asit Aküler: Sulu kurşun-asit aküler veya ıslak hücreli aküler, geleneksel akü türleri olarak kabul edilir. Bu tür aküler, günümüzde birçok arabanın yanı sıra golf arabaları veya forkliftler gibi diğer araçlarda da bulunur. Bu aküler, akü içindeki kurşun plakalarla temas ettiğinde kimyasal reaksiyon oluşturan sıvı sülfürik asit veya elektrolit kullanılarak çalışır. Bu reaksiyon, motoru çalıştıran ve yerleşik elektroniklere güç sağlayan bir elektrik akımına neden olur.
Lityum-iyon Aküler: Lityum-iyon aküler (Li-ion), elektrikli araçlarda kullanımı giderek daha popüler hale gelen gelişmiş akülerdir. Hafif bir frekansta yüksek enerji yoğunluğu sunarlar ve tekrar tekrar şarj edilebilirler. Bu tip akülerde katottaki ayırıcı ile anot arasında hareket eden bir elektrolit içeren pozitif bir katot ve negatif bir anot bulunur. Lityum, anottaki elektronları kolayca serbest bırakarak katoda gider ve aracın işlevlerine güç sağlamak için enerji üretir. Bu akü tipi hibrit veya tamamen elektrikli araçlarda popülerdir çünkü kimyasal reaksiyonlar tekrar tekrar tersine çevrilebilir ve tamamlanabilir. Araç sahibi aküyü şarj edebilir, enerjiyi kullanabilir ve tekrar şarj etmesi için olanak doğar.
Geliştirilmiş Sulu Aküler: Geliştirilmiş sulu aküler (EFB), geleneksel sulu akülere yönelik bir yükseltmedir. Bu aküler, sulu kurşun-asit akülere benzer şekilde çalışır ancak korozyonu azaltmak ve akü ömrünü uzatmak için özel polietilen kaplamalı daha kalın kurşun plakalara sahiptirler. EFB'ler standart sedanlardan karavanlara ve deniz araçlarına kadar birçok araç türü için kullanılabilir. EFB'ler, modern start-stop araçlarına güç sağlamak için de daha popüler hale gelmiş durumda. Bu işlev, aracın rölantideyken kapanması ve ardından kolayca yeniden çalıştırılması anlamına gelir, bu da araç sahibinin yakıt maliyetlerinden tasarruf etmesini sağlar. Ancak arabayı bu şekilde sık sık kapatıp yeniden çalıştırmak aküye zarar verebilir, bu nedenle EFB gibi daha gelişmiş ve güçlü bir akü gereklidir.
Emici Cam Mat Aküler: Emici cam mat aküler (AGM), fiberglas ayırıcılara sahip gelişmiş akü türleridir. Bu ayırıcılar emicidir, dolayısıyla sıvı elektroliti kuru halde depolarlar. Bu konfigürasyon, özellikle çarpışma durumunda aküleri daha güvenli hale getirir. Bu akülerin tasarımı ayrıca daha fazla güç için emici ayırıcılar arasına daha fazla kurşun plaka yerleşimi içerir.
Araç aküsünün değiştirilmesi gerektiğine veya akü takviyesinin gerekli olabileceğine dair çeşitli işaretler vardır. Bunlardan en bariz olanı, motorun çalışmakta zorluk çekmesi veya hiç çalışmamasıdır. Ayrıca ışıkların veya elektronik aksamın normalden daha kısık olduğunu veya hiç çalışmadığını da fark edebilirsiniz. Ayrıca akünüz sızdırıyorsa, şişmişse veya kötü bir kokuya sahipse, değiştirme zamanı gelmiş demektir.
Biten bir aküyü şarj etmek için iki farklı yöntem vardır. Birincisi klasik şarj dolumu, diğeri ise takviye olarak bilinir. Klasik şarj dolumu için bir akü şarj cihazı gereklidir ve bu cihaz servislerden temin edilebilir. Aküyü doldurmak için şarj cihazının kablolarını akünün pozitif ve negatif kutuplarına takmak yeterlidir. Ancak takviye yönteminde daha dikkatli olunması gereken bazı noktalar bulunmaktadır. Takviye yöntemiyle aküyü şarj etmek için öncelikle dolu bir ikinci araca ihtiyaç vardır. Aküyü doldurmadan önce uygun bir alan seçilmelidir, örneğin, aracın güvenli bir yerde durması sağlanmalıdır. Ardından aşağıdaki adımları izleyerek takviye işlemi gerçekleştirilebilir:
Aracınız hareket halinde olmasına rağmen akü lambası yanıyorsa akü şarjı esnasında bir problem olduğunu söylemek mümkün olur. Bunun en büyük nedeni şarj dinamosunun bitmiş olmasıdır. En kısa sürede aracınızı yetkili bir servise götürerek şarj dinamosunun arızalı olup olmadığını tespit edebilir ve ilgili tamirlerin gerçekleştirilmesini sağlayabilirsiniz.
Bir araba aküsünün ortalama ömrü yaklaşık beş yıldır. Ancak bu süre, akünün türü, aracın ne sıklıkta kullanıldığı ve akünün bakımının ne kadar iyi yapıldığı gibi bir dizi faktöre bağlı olarak değişiklik gösterebilir.
Akü sökümü esnasında kutup başlarını sökerek işleminizi kolaylıkla tamamlayabilirsiniz. Akü kutup başlarından önce eksi kutup başını, ardından da artı kutup başını çıkartarak güvenli bir biçimde akünüzü sökebilirsiniz. Kutup başlarını çıkartıp güvenli bir biçimde kenara yerleştirdikten sonra aküyü olduğu yerden çıkartabilir, eğer yeni akü takacaksanız da bu işleme geçebilirsiniz.
Hepiyi Sigorta'dan kaskonuzu yaptırın, rahat edin!
Yayalara yol vermemek, emniyet kemeri takmamak,...
Araç sahiplerinden her yıl düzenli olarak alına...
